Edatlar ve Bağlaçlar

EDATLAR(İLGEÇLER):

Edatların kendi başına anlamı yoktur.

*İçin

*Göre

*Kadar

*Gibi

Yukarıda yazdığım dört kelime kesinlikle edattır.

-YALNIZ kelimesi SADECE anlamı taşıyorsa edattır.

Pratik: SADECE anlamı veren bütün kelimeler edattır. 

-DOĞRU kelimesi YANLIŞ kelimesinin zıttı ve MATEMATİK TERİMİ değilse edattır.

--Sabaha doğru geldi.(edat)

-Mı/Mi ayrı yazılıyorsa soru edatıdır. 

*İle hariç bütün edatlar ayrı yazılır.

-İLE yerine Ve getiririlince anlamı bozuluyorsa edattır. Bozulmuyorsa bağlaç.

BAĞLAÇ(BAĞLAMA EDATI)

Görevi:

-Cümleleri bağlamak. --Ben geldim ve gittim

-Kelimeleri bağlamak. --Ayşe ve Ali geldi.

*Ayrı yazılan -de ve -ki bağlaçtır.*

#Ve

#Veya

#Ya da 

Yukarıda yazdığım kelimeler kesinlikle bağlaçtır.

#Ama

#Fakat

#Lakin

#Ancak

#Yalnız(sadece anlamı vermiyorsa)

Yukarıda yazdığım kelimeler ise birbirlerinin yerine kullanılabiliyorsa bağlaçtır.

Örnek: Geldim ama gideceğim.✔️

            Geldim fakat gideceğim.✔️

Yinelemeli Bağlaç:

➡️Ne ..... ne  --Ne gelen var ne giden.

➡️Hem ..... hem

➡️Ya ....... ya 

➡️Bir ........ bir

NOT: Yinelemeli bağlaçlar tek bir bağlaç sayılıyor.

Bir sonraki yazıda sıfat, zarf ve zamirleri anlatacağım. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))

Cümlenin Ögeleri

CÜMLENİN ÖGELERİ

↪Asıl Ögeler                                                                    Yardımcı Ögeler ↩ 

                 *Yüklem                                                                                          *Nesne 

                 *Özne                                                                                               *Dolaylı Tümle

                                                                                                                          *Zarf Tümleci

                                                                                                                          *Edat Tümleci

-Özne:

İşi yapan varlıktır.

Özneyi bulmak için: Ne, kim? Soruları sorulur. 

Öznenin Çeşitleri:

*Gerçek Özne: İşi yapan varlık cümlenin içinde yazıyor olmalı.

*Sözde Özne: İşi yapan varlık belli değil. Pratik:kendi kendine anlamı katar --Çay demlendi.

*Gizli Özne: Ben, sen, o, biz, siz, onlar.(Gizli özne, özne sayısı sorulduğunda sayılmaz.)

*Örtülü Özne: "Kim tarafından, ne tarafından?" sorusu sorulur.

↪️Yardımcı Ögeler

-Nesne(Düz Tümleç):

Pratik: Yüklem isimse nesne yoktur.

Belirtili nesne: Neyi, kimi? 

Belirtisiz nesne: Ne?

soruları sorulur.

DİKKAT ET! Yükleme soracağın ilk "ne" sorusu özneyi, ikinci soracağın "ne" sorusu belirtisiz nesneyi buldurur. 

Pratik: Tırnak içinde bir kişinin sözü varsa kesinlikle belirtisiz nesnedir.!!

-Dolaylı Tümleç(Yer Tamlayanı):

Pratik: Cümlede yer anlamı varsa dolaylı tümleç olma ihtimali vardır.! İsmin -e -de -den hallerinde bulunan yer anlamı veren cümle bulursanız dikkatlice inceleyin ;)

Emin olamadıysanız dolaylı tümleci bulabilmek için yükleme: Nereye, neye, kime, kimde, kimden? Soruları sorulur. 

Pratik: Ham maddeler her zaman dolaylı tümleçtir. 

-Zarf Tümleci:

Zarf tümlecini bulmak için: Nasıl, ne zaman, ne kadar, niçin? Soruları sorulur. 

Pratik: "İçin" kelimesi varsa cümlede, zarf tümleci kesinlikle vardır.

Pratik: Zarf fiil ekinin olduğu her yerde zarf tümleci vardır.

-Edat Tümleci: 

#Şıklarda edat tümlecini bulamazsanız zarf tümlecini işaretleyin.

Edat tümlecini bulmak için: Ne ile, kim ile? Soruları sorulur.

Ek Fiil (Ek Eylem)

EK FİİLLER(EK EYLEM)

Öncelikle ek eylemler yardımcı eylem değildir.

Her ek fiil düşer. 

-imek, -ise, -idi/ "i" düşer. 

Ek fiilin iki tane görevi vardır.

*Yüklem isim ise ek fiil vardır.

*Fiil iki tane zaman eki almışsa ek fiil vardır. 

Yukarıdaki iki bilgi, ek fiilin görevini bulmaya yarar. 

NOT: "Değil" kelimesi ek fiilin olumsuzudur. Yani "değil" varsa ek fiil kesinlikle vardır.

Pratik: "-dır, -dir" bir kelimenin sonunda var ise ek fiil de vardır. Çünkü ek fiilin geniş zaman çekimidir. 

Sonuna "-dır, dir" getirilebiliyorsa da ek fiil vardır. --Bu kalem(dir). 

Ek fiil bu kadar! Evet bu kadar :)) 

KİPLER(ZAMAN EKLERİ)

↪ Basit Zamanlı (Basit Çekimli) = Fiil+Zaman Eki

↪Birleşik Zamanlı (Birleşik Çekimli) = Fiil+ 2 Zaman Eki

↪Basit Zamanlı(Çekimli):

↦Haber Kipleri

↦Dilek Kipleri

↦ Haber (Bildirme) Kipleri:

*Bilinen/Görülen Geçmiş Zaman= -di, -dı

*Duyulan/Öğrenilen Geçmiş Zaman= -miş, mış

*Gelecek Zaman= -ecek, -acak

*Şimdiki Zaman= -yor, -makta

*Geniş Zaman=-r, -mez(her zaman ya da hiçbir zaman anlamı vermesi gerekiyor.) 

↦Dilek (Tasarı) Kipleri:

*Gereklilik= -meli, -malı

*İstek= -e, -a

*Şart= -se, -sa

*Emir= Eki yok.

↪Birleşik Zamanlı(Çekimli):

Fiil+Zaman Eki+İdi/İmiş/İse

-idi:hikaye

-ise:şart

-imiş:rivayet

--Gelmeliymiş. (Gereklilik kipinin rivayeti.)

Kip(Zaman/Anlam) Kayması: 

Bir kip eki yerine başka bir kip ekinin kullanılması.

--Seneye tatile gidiyorum.(gideceğim.)

Bir sonraki yazıda cümlenin öğelerinden bahsedeceğim. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))

Fiilimsi (Eylemsi)

Fiilimsi (Eylemsi)

Fiil+ek= fiilimsi

Her fiilimsi yan cümle oluşturur. Soruda size yan cümleyi bulun derse önce fiilimsiyi bulun. Fiilimsiden öncesi yan cümledir. Bir sloganımız var.

**NE KADAR FİİLİMSİ O KADAR YAN CÜMLE!**

Fiilimsi eki aynı zamanda yapım ekidir. 

Fiilimsi eki→ yapım eki→ türemiş kelime→ gövde

Fiilimsi Ekleri:

İsim Fiil eki: 

Kod: MayIşMak yani:

-ma, -ış, -mak

NOT: Mastar eki olan -mak/-mek ile karıştırmayınız.! 

NOT: Olumsuzluk eki olan -ma ile karıştırmayınız!

NOT:Yenilebilen şeyler kalıplaştığı için isim fiil eki değildir. --dolma --ekmek...

Sıfat Fiil Ekleri:

Kod: AnAsı MezAr DikEcekMiş yani:

-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş. 

NOT: Sıfat fiil ekleri yüklemde aranmaz!

Zarf Fiil Ekleri:

Kod: KenyAlı Asiye Eli KanamaDıkça İnce İp öRMez. Daha fazla ama biz böyle kodlardık. 

-ken, -alı, -asıya, -dıkça, -ince, -ip, -...r...mez, -madan, -erek, -dığında, -maksızın, -..e..a

En çok sorulan ve kaçırılan eklerin altını çizdim. Şıklarda onlara dikkat ediniz.

Bir sonraki yazıda ek filler ve kipleri anlatacağım. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))

Yazım Kuralları

Yazım Kuralları

Büyük Harfle Başlayan Yerler:

-Hayvanlara verilen özel isimler... --Van kedisi✓ --Kedimiz Tombul✓

-Gazete ve dergi isimleri... --Milliyet gazetesi✓

-Şehir isimlerinden sonra gelen coğrafi terimler büyük harfle başlar. --Beyşehir Gölü✓  Marmara denizi✓ Tuz Gölü✕

NOT: Gülek Geçidi istisnadır. Daima büyük harfle başlar.

-Saygı sözcükleri büyük harfle başlar. --Ayşe Hanım...

-Kitap isimleri büyük harfle başlar. --Suç ve Ceza *bağlaç olduğu için 've' her zaman küçük harfle başlar.

-Yer yön isimlerinden önce büyük, sonra küçük harfle başlar. --Batı Anadolu✓ Anadolu'nun batısı✓

-Lakap isimleri... --Deli İsmail.

-Meslek isimleri kişi isminden önce geliyorsa büyük, sonra geliyorsa küçük harfle başlar. --Avukat M. Akman✓ Mustafa avukat✓

-Adres isimleri.... --Seydişehir Adliyesi✓

-Coğrafi terimler, coğrafi terim olarak kullanılırsa... --Onunla yıldızlarımız barışmadı✓ --Gökyüzünde 7 milyar Yıldız vardır✓

-Ki'nin Yazımı:

-Fiil+ki= fiilden sonra gelen -ki ayrı yazılır. 

-Yer bildiren -ki her zaman bitişik yazılır. 

NOT: 

*Mademki

*Halbuki

*Oysaki 

yukarıdaki kelimeler kalıplaşmıştır. Her zaman bitişik yazılır.

-De/-Da'nın Yazımı:

Biz dershanede bunu akılda daha iyi tutabilmek için melodik olarak söylüyoruz. İşe yarıyor gerçekten. 

Cümleden çıkarınca anlam bozuluyorsa BİTİŞİK, bozulmuyorsa AYRI yazılır. 

*Bozuyosa bitişiik bozmuyosaa aayrıı*

Ne kadar çok yazım yanlışı yaptım :P

-Mı/ -Mi Soru Edatının Yazımı:

Her zaman ayrı yazılır. //Sadece kendisinden sonra gelen ek ile bitişik yazılır. -- misin?

Tarihlerin Yazımı:

Başında rakam varsa büyük harfle başlar.

--28 Haziran 1990 Cuma

--28 Haziran cuma

Gün(sayı)         Ay(sayı, yazı)         Yıl(sayı)

NOT: Tarihler arasına yıldız konulursa o tarihin önemli olduğu anlamına gelir.

--28*06*1990 

**28.Ⅵ.1990✓

!Tarihlerin arasına şu işaretlerden başkası gelemez:

.

/

*

-

KURALLAR:

1. Pratik: Fiil+fiil= bitişik yazılır. --biçerdöver, gitgide...
2. Her "şey" ayrı yazılır. 
3. Gelmiyen✕ Gelmeyen✓
4. "Ya da" her zaman ayrı yazılır.
5. Pratik:Bir çok, bir az gibi kelimelerde + ve - yöntemini kullanın. Eksi ve artı birbirini çeker, yani bitişik yazılır. "bir" için eksi, "çok" için artıyı kullanınca birçok bitişik yazılır. Aynı şekilde hiç yok ikisi de eksi olacağı için ayrı yazılır. 
6. "Bir takım" yazılırken; bir yerine iki getirebiliyorsanız ayrı yazın. --Bir takım elbise. İki takım elbise...
7. Kısaltmalar kısaltıldığı gibi okunur. 
8. Ses olayları yazıda gösterilmek zorundadır. 
9. İki kelimeden ikincisi sıfat fiil ekleri ile bitiyorsa bitişik yazılır. --cankurtaran(-an sıfat fiil eki olduğun için bitişik yazılır.)
10. "Yol" kelimesi her zaman ayrı yazılır. --Ana yol...
11. "Sever" kelimesi her zaman bitişik yazılır.
12. İki kelimeden ikincisi bilinen geçmiş zaman ile bitiyorsa bitişik yazılır. --çıtkırıldım✓
13. İki kelimeden ikincisi "-e, -a" ile bitiyorsa ayrı yazılır. İstisnası, GİTGİDE. 
14. Sayılar parayı ifade ediyorsa bitişik yazılır. 
15. Özel isme gelen "-ler, -lar" eki kesme işareti ile ayrılmaz.
16. Üslü sayılar kesme işareti ile ayrılmaz. 
17. "-inci, -ıncı" anlamını veren nokta ortak kullanılmalıdır. --1,2,3,4.sınıflar...

Bitişik/ Ayrı Yazılma:

İki kelime arasında ses olayı varsa BİTİŞİK yazılır. --affetti(türeme olduğu için bitişik.) --fark etti(ses olayı olmadığı için ayrı.)

İki kelime yan yana gelince anlamını kaybederse BİTİŞİK yazılır. --baş+vurmak= başvurmak(iki kelime de anlamını yitirmiştir.)

Bir sonraki yazıda fiilimsilerden bahsedeceğim. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))

Noktalama

NOKTALAMA 

Noktalı Virgül:

Kullanım Alanları:

• İkileme cümleleri bağlarken kullanılır.
• Aralarında tür farkı olan sıralı cümleleri ayırır.

Örnek:

Hasta, hemşireye baktı; geri gitti.
           1.Cümle                2.Cümle

Nokta:

Kullanım Alanları:

• Bitmiş cümlelerin sonunda kullanılır.
• "-ıncı, -inci yerine kullanılır.
• Tarihlerin ve saatlerin arasında kullanılır.
• Tek kelimeleri kısaltırken kullanılır. --Prof. --Doç./ İSTİSNA: T.C. 

Üç Nokta:

Kullanım Alanları:

• Bitmemiş cümlelerin sonunda...
• Argo sözler yerine kullanılır.
• Alıntı parçaların hem başında hem de sonunda kullanılır.
• Sır sözcükler yerine kullanılır.
• Seslenmelerin devamında kullanır. --İmdat...!
• Bilinmeyen yerine kullanılır. -- (...-1935)

Soru İşareti:

Kullanım Alanları:

• Gerçek ve sözde soru cümlelerinde kullanılır.

NOT: Sıralı soru cümlelerinde soru işareti ortak kullanılmak zorundadır.

--Soru Cümlesi, Soru Cümlesi, Soru Cümlesi? 

İki Nokta:

Kullanım Alanları:

• Açıklama ve örneklemelerden önce kullanılır. --Pazardan aldıklarım: elma, armut, kivi...
• Alıntı yapılan cümlelerde tırnak işaretinden önce kullanılır. --Descartes:"Düşünüyorum öyleyse varım."
• Hacivat:

         -Neredesin?

          Karagöz:

         -Sanane!

NOT: İki noktadan sonra bir cümle geliyorsa büyük, kelime geliyorsa küçük harfle başlar.

Tırnak İşareti:

Kullanım Alanları:

• Doğrudan anlatımda verilen sözü söylerken kullanılır(")

İki tane tırnak işareti vardır. (") ve (')

Örnek:

Descartes:" Düşünüyorum öyleyse varım."

İç içe tırnak işareti olursa şöyle yazılır:

"..................'............'..................."       (Aklıma cümle gelmediği için nokta koydum.)

Ünlem:

(!) Eleştiri ve yergi anlamında kullanılır. 

Bir sonraki yazımda yazım kurallarından bahsedeceğim. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))

Ses Bilgisi

SES BİLGİSİ

Türkçede 8 tane ünlü/sesli/vokal, 21 ünsüz/sessiz/konsanat harf vardır.

*Ünlü Daralması:

Sadece örnekle göstermek istiyorum.

Bekle+yor = Bekliyor 

Koş+yor = Koşuyor

Bu iki örnekten ilkinde daralma vardır. İkinci örnekte daralma yoktur. 

Gel+yor = Geliyor (daralma yok)

Dene+yor = Deniyor (daralma var)

NOT: De

      ⇓ Her zaman ünlü daralmasıdır⇑

         Ye

-yor eki getirilmese de!

*Ünlü Değişimi:

Pratik: Sadece iki kelimede görülür.

-Bana

-Sana

*Kaynaştırma:

Y→yor eki değilse kaynaştırmadır.

Ş→sadece üleştirme sayılarda görülür.

S→şart eki değilse kaynaştırmadır.

N→genellikle tamlamalarda görülür. Pratik: "nın" ile biten her yerde "n" kaynaştırması vardır.

*Ulama:

Sadece tek bir örnekten aklınızda kalsın. 

Cüneyt Arkın 

NOT: İki kelime arasında noktalama işareti varsa ulama olmaz. 

NOT: Ulama ses olayı değildir.

*Ünsüz Yumuşaması (Ünsüz Değişimi):

P→B

Ç→C

T→D

K→G/Ğ 

(Ünlü ile başlayan ek alırsa)

--Kitap+ı = kitabı

NOT:Ünsüz değişimi kelimenin sonunda olur. 

❣Hukuk❣

❣Sanat❣             Özel kelimelerdir ve yumuşama olmaz.

NOT: Bazı tek heceli kelimelerde yumuşama olmaz!

--Tek+i = teki✓

Pratik: "tiğ" olan her yerde hem yumuşama hem de sertleşme vardır.

*Ünsüz Sertleşmesi (Ünsüz Benzeşmesi):

F

S

T                                                     B→→→→→→→→→→→→→→→→→→P

K                                                    C→→→→→→→→→→→→→→→→→→Ç

Ç                    İle bitip                                           İle başlayan ek alırsa

Ş                                                     D→→→→→→→→→→→→→→→→→→T

H                                                    G→→→→→→→→→→→→→→→→→→K

P

şekline gelir. 

NOT:Ünsüz sertleşmesi ekte olur.

*Ünsüz İkizleşmesi:

Ünsüz türemesidir. Kelimenin aslında olmaz. Ses olayıdır.

Af+etmek = affetmek (kelimenin aslı af olduğu için yardımcı eylemle birleşirken "f" türemiştir.)

*Ünsüz Düşmesi:

Küçük+cük = Küçücük

NOT: Kaynaştırma ünsüzü ve 'ile' beraber kullanılırsa düşme olmaz. 

--arabayla (düşme yok)

*Ünlü Düşmesi:

Sabır+etmek = sabretmek

Türetilirken Ünlü Düşmesi:

Sarardı

     ↓

     ı

Yumurtladı

           ↓

           a

Bir sonraki yazımda noktalama kurallarını anlatacağım. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))

Paragraf

PARAGRAF

Paragraf, küçük kitaptır. 

Pratik: Soruda size "...... hangisi ağır basmaktadır?" diye sorarsa ANLATIM BİÇİMİ, "....... hangisinden yararlanılmıştır?" diye sorarsa DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI'nı bulmalısınız.

Anlatım Biçimleri:

*Açıklama

*Tartışma

*Öyküleme

*Betimleme

Açıklama                             Tartışma                          Öyküleme                         Betimleme

-Bilgi verir.                         -Düşünceyi kanıtlama        -Bir olay vardır                  -Sözcüklerle resim

-Düşünceye dayalı.              amacı vardır.                     -Fiil cümleleri fazla.           çizmektir.

-Tanımlama vardır.             -Sertlik vardır.                    -Ünlem işareti sıkça           -Tarif (tasvir)e

-Bilimsellik ya da               -Karşılaştırma vardır.           kullanılır.                           dayanır.

nesnellikten yararlanır.       -Soru işareti sıkça                                                          -İsim cümleleri 

-Nokta sıkça kullanılır.        kullanılır                                                                        fazladır.

Açıklama ve tartışma, öyküleme ve betimleme birbirlerini tamamlar. Yani bir paragrafta tartışma varsa açıklama, betimleme varsa öyküleme vardır. 

Düşünceyi Geliştirme Yolları:

*Tanık Gösterme

*Örnekleme

*Alıntı Yapma

*Sayısal verilerden yararlanma

*Karşılaştırma

*Tanımlama

-Tanık Gösterme: 

Yazar kendi görüşünü kanıtlamak için başkasından destek alır. Kişinin HEM SÖZÜNÜ HEM DE İSMİNİ kullanır.

-Örnekleme:

Yazar kendi görüşünü kanıtlamak için başkasından destek alır. Kişinin SADECE İSMİNİ kullanır.

-Alıntı Yapma:

Yazar kendi görüşünü kanıtlamak için başkasından destek alır. Kişinin SADECE SÖZÜNÜ kullanır.

-Sayısal Verilerden Yararlanma:

Tarih ve saat dışındaki bütün sayısal veriler.

-Karşılaştırma:

İki farklı nesneyi benzer ve farklı yönünü anlatma.

Pratik: "En, ise" varsa karşılaştırma vardır.

-Tanımlama:

"Bu nedir?" sorusuna cevap verir. "Denir." ya da "-dır, -dir." ile biter.

Bir sonraki yazıda ses bilgisini anlatacağım. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))

Sözcükte Anlam

                               SÖZCÜKTE ANLAM 

Yüksek öğretim Kurumları Sınavına (YKS) çok az bir zaman kalmışken sınava girecek olan öğrenciler konularını nasıl yetiştireceğini düşünerek telaşa kapılmakta. Bende diğer yazılara ara verip çok sevdiğim ve pratiklerle Türkçeden netlerimin yükselmesinde katkısı olan Bülent Hocamın pratiklerini sizlerle paylaşmak istedim.

İlk konu sözcükte anlam. Temel anlam, mecaz anlam, terim anlam... Bunları zaten ilkokuldan beridir görüyoruz. Ama anlatmakta yine de fayda var. Kısaca anlatıp örnekler vereceğim.

Temel (Gerçek) Anlam: 

Akla gelen ilk anlamdır.

Örnek:

*Burası çok sıcak. Bu yüzden dondurmam erimiş.

Mecaz Anlam:

Gerçek anlamdan uzak anlamdır.

Örnek: 

*Sıcak bakışlarıyla kalbimi eritiyordu.

Terim Anlamı:

Bilim, sanat, edebiyat, müzik vb. gibi konuları çağrıştıran kelimelerdir.

Örnek:

*Nota (Müzik)

*Pi Sayısı (Matematik)

*Tuval (Resim)

Atasözü                                                                  Deyim

*Öğüt verir.                                                                          *Öğüt vermez.

*Kalıplaşmıştır.                                                                    *Kalıplaşmıştır.

*Anonimdir.                                                                         

Atasözü ve deyim arasındaki fark atasözleri ÖĞÜT VERİR, deyim ÖĞÜT VERMEZ!

Yansıma Sözcükler:

Doğadaki sesleri taklit etmek. Cümlede anlama göre değişmez.

! Anırmak Yansımadır!

Dolaylı Anlatım/ Doğrudan Anlatım: 

Tırnak işareti kullanılmayan anlatımdır. Yani bir sözü tırnak işareti ile yazıyorsanız doğrudan anlatım yapmış olursunuz.

Örnek:

*Atatürk yeni neslin öğretmenler tarafından yetiştirileceğini söyler. (Dolaylı Anlatım)

*Atatürk "Öğretmenler yeni nesil sizlerin eseri olacaktır." der. (Doğrudan Anlatım)

Deyim Aktarması:

Deyim aktarması sanılanın aksine deyimlerle ilgili değilir. Deyim aktarması: İki farklı duyunun bir arada kullanılmasıdır.

Örnek:

*Sert Bakış

*Sıcak Ses

Mecazı Mürsel (Ad Aktarması):

Tek bir kelime ile anlamanız kolay aslında. Kitaplarda gereksiz uzun ve kafa karıştırıcı şekilde anlatılıyor. Mecazı Mürsel, kastetme sanatıdır. Bu kadar basit.

Örnek:

*Sınıf pikniğe gitti. (Pikniğe giden sınıf değil içindeki insanlardır. Sınıf derken içindekileri kastetmiştir.)

Söz Öbeği:

Öbek: Var oluşunda en az iki sözcük bulundurur. Bunlar;

-Atasözleri

-Deyimler

-İkilemeler

-Tamlamalar

Özdeyiş (Vecize):

Atasözü gibi kapsamlı cümlelerin söyleyeni belli ise özdeyiştir.

Özel Kelime/Genel Kelime:

Kapsadığı alanı ifade eden kelime.

Örnek:

Dünya- uzaya göre özel, Türkiye'e göre geneldir.

İkilemeler:

İki kelimeden oluşan ses tekrarıdır.

-Amacı sözü güçlendirmektir.

-Bitişik yazılamaz ve arasına noktalama işaretleri konulamaz!

Yapılışı Bakımından İkilemeler:

*Aynı söz tekrarı (Hızlı hızlı)

*Zıt anlamlı söz tekrarı (İyi kötü)

*Yakın anlamlı söz tekrarı (Eş dost)

*İkisi de anlamsız söz tekrarı (abur cubur)

*Biri anlamlı biri anlamsız söz tekrarı (Eğri büğrü)

*Yansıma sözcükler (şırıl şırıl)

Kanıtlanabilirlik:

Öznel ya da nesnel olma durumudur.

Olasılık                                                                        Tahmin

Sadece tek bir durum                                                                  İki durum söz konusu ise

Örnek:

*Bu sene Konya'ya gidebilirim. (Tek bir durum olduğu için OLASILIK)

*Bu sene Konya ya da Antalya'ya gidebilirim. (İki durum söz konusu olduğu için TAHMİN)

Neden-Sonuç                               Amaç-Sonuç:

Yargı gerçekleştiyse                                                Yargı henüz gerçekleşmediyse

Soru Cümleleri:

Sonunda soru işareti varsa kesinlikle soru cümlesidir. Soru anlamı vermese bile!(Sözde soru cümleleri.)

Örnek:

*Buna yürek mi dayanır? (Sözde soru cümlesi)

-(?) Bilinemeyen anlamı taşır. Soru işareti değildir.

Örnek:

*Uzayda yedi milyon (?) yıldız vardır.

-Ayrı yazılan her "-mı, -mi" soru edatıdır. Pekiştirmeler de. 

Ünlem Cümleleri:

Ünlem varsa ünlem cümlesidir. 

-(!) Aksini söyleme, eleştiri yapma durumlarında kullanılır. 

Küçümseme                                                           Azımsama

Manevi durumun düşük                                                       Bir maddenin düşük 

olduğu (soyut)                                                                      olduğu (somut)

Özeleştiri:

Kişinin kendi hakkında yaptığı bütün yorumlara denir.

Önyargı:

Tutarsız bilgilerle yapılan yorumlardır. Her zaman kötüdür.

Hayıflanma                                                            Sitem Etme

Bir kişi kendisinden                                                              Bir kişi başkasından 

yakınıyorsa                                                                            yakınıyorsa

-İkisi de olumsuzdur.

Sesteş (Eş Sesli):

Yazılışları aynı anlamları farklı kelimeler.

Anlamdaş (Eş Anlamlı):

Yazılışları farklı anlamları aynı kelimeler.

*ÇİFT KÖK:

Bir kelimenin hem fiil hem de isim olabilme durumudur. 

Örnek:

*Yaş-Sene (İsimi)

*Yaş-Islak (İsim)

"Yaş" kelimesi çift kök değildir çünkü iki anlamı da isimdir.

*At-Hayvan (İsim)

*At-Fiil

"At" çift köktür çünkü hem isim hem de fiil anlamı vardır.

Sözcükte Anlam buraya kadar. Bir sonraki yazımda paragraf anlatacağım. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))