Ses Bilgisi

SES BİLGİSİ

Türkçede 8 tane ünlü/sesli/vokal, 21 ünsüz/sessiz/konsanat harf vardır.

*Ünlü Daralması:

Sadece örnekle göstermek istiyorum.

Bekle+yor = Bekliyor 

Koş+yor = Koşuyor

Bu iki örnekten ilkinde daralma vardır. İkinci örnekte daralma yoktur. 

Gel+yor = Geliyor (daralma yok)

Dene+yor = Deniyor (daralma var)

NOT: De

      ⇓ Her zaman ünlü daralmasıdır⇑

         Ye

-yor eki getirilmese de!

*Ünlü Değişimi:

Pratik: Sadece iki kelimede görülür.

-Bana

-Sana

*Kaynaştırma:

Y→yor eki değilse kaynaştırmadır.

Ş→sadece üleştirme sayılarda görülür.

S→şart eki değilse kaynaştırmadır.

N→genellikle tamlamalarda görülür. Pratik: "nın" ile biten her yerde "n" kaynaştırması vardır.

*Ulama:

Sadece tek bir örnekten aklınızda kalsın. 

Cüneyt Arkın 

NOT: İki kelime arasında noktalama işareti varsa ulama olmaz. 

NOT: Ulama ses olayı değildir.

*Ünsüz Yumuşaması (Ünsüz Değişimi):

P→B

Ç→C

T→D

K→G/Ğ 

(Ünlü ile başlayan ek alırsa)

--Kitap+ı = kitabı

NOT:Ünsüz değişimi kelimenin sonunda olur. 

❣Hukuk❣

❣Sanat❣             Özel kelimelerdir ve yumuşama olmaz.

NOT: Bazı tek heceli kelimelerde yumuşama olmaz!

--Tek+i = teki✓

Pratik: "tiğ" olan her yerde hem yumuşama hem de sertleşme vardır.

*Ünsüz Sertleşmesi (Ünsüz Benzeşmesi):

F

S

T                                                     B→→→→→→→→→→→→→→→→→→P

K                                                    C→→→→→→→→→→→→→→→→→→Ç

Ç                    İle bitip                                           İle başlayan ek alırsa

Ş                                                     D→→→→→→→→→→→→→→→→→→T

H                                                    G→→→→→→→→→→→→→→→→→→K

P

şekline gelir. 

NOT:Ünsüz sertleşmesi ekte olur.

*Ünsüz İkizleşmesi:

Ünsüz türemesidir. Kelimenin aslında olmaz. Ses olayıdır.

Af+etmek = affetmek (kelimenin aslı af olduğu için yardımcı eylemle birleşirken "f" türemiştir.)

*Ünsüz Düşmesi:

Küçük+cük = Küçücük

NOT: Kaynaştırma ünsüzü ve 'ile' beraber kullanılırsa düşme olmaz. 

--arabayla (düşme yok)

*Ünlü Düşmesi:

Sabır+etmek = sabretmek

Türetilirken Ünlü Düşmesi:

Sarardı

     ↓

     ı

Yumurtladı

           ↓

           a

Bir sonraki yazımda noktalama kurallarını anlatacağım. Kendinize iyi bakın. Kolay gelsin! :))